Als je iets wilt weten, vraag het dan. Daar kom je verder mee dan in je vooronderstelling te blijven hangen. Hoe vaak komt het niet voor dat we voor onszelf de deur dichtgooien om achter ‘de waarheid’ te komen, door er vanuit te gaan dat we alles al weten? 

Ugli Sinaasappels

Vooronderstellingen kunnen ons niet alleen op het verkeerde been zetten, maar ook geld kosten. Het is jaren geleden, maar mij nog steeds bijgebleven. De oefening van Bart van Luijk over ‘Ugli Sinaasappels’. Het kwam erop neer dat er twee partijen waren die belang hadden bij dezelfde partij sinaasappels. Wat ze niet van elkaar wisten, dat de ene partij de sinaasappels nodig had voor het sap en de andere partij voor de schil. Doordat beide partijen ervan uitgingen dat de ander de sinaasappels voor hetzelfde doel nodig had, bevochten ze elkaar om de partij sinaasappels te veroveren met hoge kosten als gevolg. Minder vooronderstellingen en meer vragen en beide partijen waren ‘winnaar’ geweest.

Ben ik nu zo dom?

Waarom stellen we zo weinig vragen? Zijn we bang dat de ander ons dom vindt, of domweg, omdat wij vinden dat we alles al weten? Ik hoop van harte dat wij bang zijn dat de ander ons dom vindt, niets is vaak namelijk minder waar. De kans is zelfs groot dan wij door het uitspreken van onze vragen veel anderen een dienst bewijzen, omdat zij eigenlijk met dezelfde vraag rondliepen, alleen deze niet durfden te stellen.

Breek het ijs

Maar wat als wij onze ‘positie’ niet willen verspelen? Zeker waar het onderhandelingen betreft is het wijs om vragen te doseren en met tact te stellen. Het kan helpen om eerst vragen te stellen die het ijs doen breken. Oprechte vragen aan ‘de ander’ over zijn interesses, over hetgeen hem bezig houdt, kunnen een eerste brug slaan om nader tot elkaar te komen. Het helpt ons, vaak, te realiseren dat er aan de andere kant de tafel ook gewoon een mens zit, met eigen kwaliteiten, ideeën en belangen.

Eerste indruk zegt niet alles

Vooronderstellingen over situaties kunnen je beperken. Maar wat als onze vooronderstellingen over mensen gaan? Hoe iemand eruit ziet, hoe iemand loopt, hoe iemand praat, het schetst een beeld over een persoon. Maar lang niet altijd is dat een juist of een compleet beeld. Elkaar benaderen met open vizier en open mind, helpt om iemand echt te leren kennen. Pas als je elkaar goed kent, heb je het recht om er iets van te vinden… en vaak vind je het dan helemaal niet meer nodig om iets te ‘vinden’, want vaak heeft dat kennen zich al ontwikkeld tot ‘waarderen’.

– Klaas Pool